Χριστούγεννα, όλα πρέπει να είναι φωτεινά, χαρούμενα και γεμάτα θετικά συναισθήματα και υποχρεωτικά όμορφες στιγμές. Όταν όμως δεν είναι;
Η εποχιακή διαταραχή της διάθεσης ή εποχιακή κατάθλιψη (Seasonal Affective Disorder- S.A.D), που συχνά αναφέρεται ως μελαγχολία, είναι ένας τύπος διαταραχής της διάθεσης που επηρεάζει τα άτομα κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων εποχών, πιο συχνά κατά τη διάρκεια του φθινόπωρου και του χειμώνα. Ενώ πολλοί άνθρωποι βιώνουν αλλαγές στη διάθεση τους ανάλογα με τον καιρό, η εποχιακή κατάθλιψη υπερβαίνει τα τυπικά χειμερινά blues, προκαλώντας σημαντικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή. Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά της εποχικής κατάθλιψης, τον αντίκτυπό της στην ψυχική υγεία και κάποιες αποτελεσματικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της;
Κατανόηση της εποχικής κατάθλιψης (μελαγχολία):
Η εποχιακή κατάθλιψη είναι ένας υπότυπος της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης που συμβαίνουν σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους. Η πιο διαδεδομένη μορφή είναι η χειμερινή κατάθλιψη, που συχνά σχετίζεται με μειωμένη έκθεση στο ηλιακό φως. Αυτή η μείωση της έκθεσης στο ηλιακό φως μπορεί να διαταράξει το εσωτερικό ρολόι του σώματος μας (κιρκάδιος ρυθμός) και να επηρεάσει την παραγωγή μελατονίνης και σεροτονίνης, νευροδιαβιβαστών που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης.
Συμπτώματα εποχικής κατάθλιψης:
Επίμονη κακή διάθεση ή αισθήματα θλίψης
Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για δραστηριότητες
Κούραση και χαμηλά επίπεδα ενέργειας
Αλλαγές στα ωράρια ύπνου,συνήθως υπερβολικός ύπνος
Δυσκολία στη συγκέντρωση και τη λήψη αποφάσεων
Αυξημένη ευερεθιστότητα
Αύξηση βάρους και αυξημένη όρεξη
Κοινωνική απόσυρση και μειωμένο ενδιαφέρον για κοινωνικές δραστηριότητες
Η εποχιακή κατάθλιψη μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στην ψυχική υγεία, επηρεάζοντας διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής, τις σχέσεις και τη συνολική μας ευημερία. Τα άτομα με εποχική κατάθλιψη μπορεί να θεωρήσουν ότι είναι δύσκολο να ασχοληθούν με δραστηριότητες της ρουτίνας τους, οδηγώντας σε μείωση της εργασιακής ή της ακαδημαϊκής απόδοσης. Επιπλέον, οι τεταμένες σχέσεις μπορεί να προκύψουν από κοινωνική απόσυρση και ευερεθιστότητα, συμβάλλοντας σε μια αίσθηση απομόνωσης.
Στρατηγικές αντιμετώπισης της εποχικής κατάθλιψης:
Φωτοθεραπεία (Φωτοθεραπεία): Η φωτοθεραπεία περιλαμβάνει έκθεση σε έντονο φως που μιμείται το φυσικό φως του ήλιου, βοηθώντας στη ρύθμιση των κιρκάδιων ρυθμών και στη βελτίωση της διάθεσης. Είναι μια συνήθως συνιστώμενη θεραπεία για την εποχική κατάθλιψη που αρχίζει το χειμώνα.
Ψυχοθεραπεία: Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ευεργετική για την αντιμετώπιση των αρνητικών προτύπων σκέψης και την ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης για τη διαχείριση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Μύθοι όπως “Πρέπει να είμαι χαρούμενος τα Χριστούγεννα” συντηρούν το φαύλο κύκλο της εποχιακής κατάθλιψης και μπορούν να απομυθοποιηθούν μέσα από τη ψυχοθεραπεία
Φάρμακα: Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ιδιαίτερα οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), μπορεί να συνταγογραφηθούν για να βοηθήσουν στη ρύθμιση των επιπέδων των νευροδιαβιβαστών και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Τακτική άσκηση: Η τακτική σωματική δραστηριότητα έχει αποδειχθεί ότι έχει αποτελέσματα στη βελτίωση της διάθεσης και μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την καταπολέμηση της εποχικής κατάθλιψης.
Επιλογές υγιεινού τρόπου ζωής: Η διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής, ο επαρκής ύπνος και η διαχείριση του στρες μέσω τεχνικών χαλάρωσης είναι βασικά συστατικά της συνολικής ψυχικής υγείας και μπορούν να συμβάλουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εποχικής κατάθλιψης.
Η εποχιακή κατάθλιψη ή η μελαγχολία είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει πολλά άτομα, ιδιαίτερα κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες, αφού έχουμε μεγαλώσει με τα πρέπει της υποχρεωτικής χαράς. Η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η κατανόηση των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία είναι ζωτικής σημασίας για την αναζήτηση της κατάλληλης υποστήριξης και θεραπείας. Ενσωματώνοντας θεραπευτικές παρεμβάσεις, αλλαγές στον τρόπο ζωής και αναζητώντας επαγγελματική καθοδήγηση, τα άτομα μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της εποχικής κατάθλιψης και να βρουν το φως που χρειάζονται για να βελτιώσουν την ψυχική τους ευεξία.
Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζει συμπτώματα εποχικής κατάθλιψης, μπορείτε να απευθυνθείτε στο θεραπευτικό κέντρο Νους για εξατομικευμένη καθοδήγηση και υποστήριξη.
Ιωάννα Σαμαρά
Νευροψυχολόγος, Ειδική Aγωγή
Παιδιών και Εφήβων